Do 31 stycznia 2010 r. ARiMR wypłaciła pomoc finansową dla 112 wstępnie uznanych grup producentów owoców i warzyw w wysokości prawie 438,5 mln zł, z czego na pokrycie kosztów związanych z utworzeniem grupy producentów i prowadzeniem działalności administracyjnej prawie 47,5 mln zł, natomiast ponad 391 mln zł na pokrycie części kwalifikowanych kosztów inwestycji ujętych w zatwierdzonym planie dochodzenia do uznania.

W ramach pomocy finansowej na dofinansowanie funduszu operacyjnego wypłacono pomoc dla 4 uznanych organizacji producentów owoców i warzyw na kwotę ponad 5 mln zł.

Do dnia 31 stycznia 2010 roku, status wstępnie uznanej grupy producentów uzyskało 147 grup producentów owoców i warzyw, natomiast status uznanej organizacji producentów uzyskało 21 organizacji producentów owoców i warzyw.

Przepisy dotyczące zasad tworzenia grup i organizacji producentów owoców i warzyw reguluje rozporządzenie Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r. ustanawiające wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych (rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynku), rozporządzenie Komisji (WE) Nr 1580/2007 z dnia 21 grudnia 2007 r. ustanawiającego przepisy wykonawcze do rozporządzeń Rady (WE) nr 2200/96, (WE) nr 2201/96 i (WE) nr 1182/2007 w sektorze owoców i warzyw oraz rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie warunków wstępnego uznawania grup producentów owoców i warzyw, uznawania organizacji producentów owoców i warzyw oraz warunków i wymagań, jakie powinny spełniać plany dochodzenia do uznania (Dz. U. z 2009r. Nr. 5, poz. 27).

Wstępnie uznaną grupą producentów owoców i warzyw lub uznaną organizacją producentów owoców i warzyw może być każdy podmiot prawny, który został utworzony z inicjatywy rolników w rozumieniu art. 2 lit. a rozporządzenia Rady (WE) Nr 73/2009, którzy uprawiają co najmniej jeden z produktów sektora owoców i warzyw.

Rolnik – w rozumieniu przepisów RR (WE) Nr 73/2009 oznacza osobę fizyczną lub prawną, bądź grupę osób fizycznych lub prawnych, bez względu na status prawny takiej grupy i jej członków w świetle prawa krajowego, których gospodarstwo znajduje się na terytorium Wspólnoty oraz która prowadzi działalność rolniczą (w przedmiotowym przypadku uprawę owoców i warzyw), natomiast gospodarstwo oznacza wszystkie jednostki produkcyjne zarządzane przez rolnika, które znajdują się na terytorium tego samego Państwa Członkowskiego.

Pomoc wypłacana jest grupom i organizacjom producentów owoców i warzyw w ramach Wspólnej Organizacji Rynku Owoców i Warzyw. Wsparcie to ma ułatwić tworzenie i funkcjonowanie grup i organizacji producentów powstających w celu dostosowania produkcji do wymogów rynkowych, wspólnego wprowadzania towarów do obrotu przez członków grupy/ organizacji, w tym przygotowanie dużych partii towaru do sprzedaży odbiorcom hurtowym, wdrożenie wspólnych zasad informowania o produkcji, ze szczególnym uwzględnieniem zbiorów i dostępności produktów.

Status wstępnie uznanej grupy/ uznanej organizacji producentów owoców i warzyw nadaje w drodze decyzji administracyjnej marszałek województwa właściwy ze względu na siedzibę grupy/ organizacji producentów.

Wstępnie uznane grupy producentów owoców i warzyw

Podmiot zrzeszający producentów owoców i warzyw może uzyskać decyzję marszałka o wstępnym uznaniu za grupę producentów, jeżeli:

1) jest utworzony co najmniej przez 5 rolników – producentów owoców i warzyw:

a) wytwarzających co najmniej jeden z produktów wymienionych w następujących grupach produktów: „warzywa”, „owoce”, „zioła kulinarne”, „grzyby”, ze względu na które wnioskuje o wstępne uznanie,

b) wytwarzających produkty, o których mowa powyżej, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2) łączna wartość produktów wytworzonych przez producentów, o których mowa w pkt 1, i sprzedanych w wybranym 12-miesięcznym okresie referencyjnym, wynosi co najmniej równowartość w złotych 50.000 euro;

3) grupa zobowiązuje się, że ponad połowa przychodów ze sprzedaży produktów należących do grupy produktów, ze względu na które wnioskuje o wstępne uznanie, będzie pochodziła ze sprzedaży tych produktów wytworzonych przez producentów zrzeszonych w tym podmiocie, w każdym roku realizacji planu dochodzenia do uznania;

4) posiada osobowość prawną, tj. działa np. w formie spółki z o.o. lub spółdzielni;

5) statut albo umowa grupy producentów, oprócz wymagań określonych odrębnymi przepisami, nakłada określone obowiązki na członków grupy, m.in. dotyczące zasad i warunków sprzedaży owoców i warzyw wytworzonych przez członków grupy oraz dostarczania grupie informacji dotyczących powierzchni upraw, plonów, wysokości zbiorów oraz sprzedaży bezpośredniej poszczególnych gatunków owoców i warzyw,

Ubiegając się o status wstępnego uznania grupa musi przedstawić plan dochodzenia do uznania, którego realizacja ma doprowadzić grupę do spełnienia wszystkich kryteriów uznania i uzyskania statusu uznanej organizacji producentów owoców i warzyw. Okres realizacji planu nie może przekraczać 5 lat.

Grupa producentów musi zostać uznana za organizację producentów w okresie 4 miesięcy po zrealizowaniu planu dochodzenia do uznania.

Wstępnie uznana grupa producentów owoców i warzyw może otrzymać wsparcie finansowe:

- na pokrycie kosztów związanych z utworzeniem grupy producentów i prowadzeniem działalności administracyjnej,

- na pokrycie części kwalifikowanych kosztów inwestycji ujętych w zatwierdzonym planie dochodzenia do uznania.

Grupa producentów może skorzystać z pomocy finansowej na pokrycie kosztów związanych z utworzeniem grupy producentów i prowadzeniem działalności administracyjnej wypłacanej według stawki ryczałtowej na podstawie rocznej wartości produktów sprzedanych grupy, która wynosi:

a) w pierwszym, drugim, trzecim, czwartym i piątym roku działalności odpowiednio 10%, 10%, 8%, 6% i 4% wartości produktów sprzedanych nie przekraczającej równowartości 1.000.000 euro,

lub

b) w pierwszym, drugim, trzecim, czwartym i piątym roku działalności odpowiednio 5%, 5%, 4%, 3% i 2% wartości produktów sprzedanych przekraczającej równowartość 1.000.000 euro.

Natomiast limit pomocy dla poszczególnych grup producentów wynosi 100.000 euro za każdy rok realizacji planu dochodzenia do uznania.

Kwalifikowanymi kosztami inwestycji ujętymi w zatwierdzonym planie dochodzenia do uznania, do których wstępnie uznane grupy producentów owoców i warzyw mogą otrzymać pomoc finansową, są m.in. koszty:

1) zakupu, budowy, rozbudowy, przebudowy i remontu budynków oraz budowli przeznaczonych do przechowywania, magazynowania lub przygotowania owoców i warzyw do sprzedaży - zgodnie z kosztorysem, z wyłączeniem kosztów rozbiórki i unieszkodliwienia materiałów szkodliwych pochodzących z rozbiórki;

2) zakupu i montażu infrastruktury technicznej związanej z użytkowaniem budynków oraz budowli, o których mowa powyżej, oraz ich technicznego wyposażenia, w zakresie niezbędnym dla potrzeb przechowywania, magazynowania lub przygotowania owoców i warzyw do sprzedaży, zgodnie z kosztorysem;

3) zagospodarowania terenu w zakresie niezbędnym do zapewnienia właściwego dojazdu, eksploatacji i zabezpieczenia inwestycji w części uzasadniającej ich wykorzystanie bezpośrednio w procesie technologicznym służącym przechowywaniu, magazynowaniu, sortowaniu lub przygotowaniu owoców i warzyw do sprzedaży, zgodnie z kosztorysem;

4) zakupu narzędzi oraz zakupu i montażu maszyn oraz urządzeń przeznaczonych do przechowywania, magazynowania lub przygotowania owoców i warzyw do sprzedaży, w szczególności przeznaczonych do ich mycia, czyszczenia, sortowania, pakowania, konfekcjonowania, krojenia, cięcia, szatkowania, obierania lub drylowania;

5) zakupu narzędzi oraz zakupu i montażu maszyn oraz urządzeń przeznaczonych do zbioru owoców i warzyw, z wyłączeniem ciągników i przyczep rolniczych;

6) zakupu samochodów ciężarowych o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony, z wyłączeniem samochodów przeznaczonych do przewozu osób;

7) związane z przygotowaniem i realizacją inwestycji, w szczególności dotyczących prac budowlanych.

Pomoc finansowa na pokrycie części ww. kwalifikowanych kosztów inwestycji związanych ze zbiorem, przechowywaniem, magazynowaniem lub przygotowaniem owoców i warzyw do sprzedaży, ujętych w zatwierdzonym planie dochodzenia do uznania wynosi 75% poniesionych kosztów inwestycji (25% kosztów inwestycji grupa producentów pokrywa ze środków własnych).

Uznane organizacje producentów owoców i warzyw

Podmiot zrzeszający rolników - producentów owoców i warzyw (w tym wstępnie uznana grupa producentów owoców i warzyw), może uzyskać decyzję marszałka województwa o uznaniu za organizację producentów, jeżeli:

1) podobnie jak wstępnie uznana grupa producentów, jest utworzony co najmniej przez 5 rolników – producentów owoców i warzyw, wytwarzających co najmniej jeden z produktów wymienionych w następujących grupach produktów: „warzywa”, „owoce”, „zioła kulinarne”, „grzyby”, ze względu na które wnioskuje o uznanie;

2) łączna wartość produktów wytworzonych przez producentów, o których mowa w pkt 1 i sprzedanych w wybranym 12-miesięcznym okresie referencyjnym, wynosi co najmniej równowartość w złotych 100.000 euro;

3) organizacja producentów zobowiązuje się, że ponad połowa przychodów ze sprzedaży produktów należących do grupy produktów, ze względu na które wnioskuje o uznanie, będzie pochodziła ze sprzedaży tych produktów, wytworzonych przez producentów zrzeszonych w tym podmiocie;

4) posiada osobowość prawną, tj. działa np. w formie spółki z o.o. lub spółdzielni;

5) statut albo umowa organizacji producentów, podobnie jak w przypadku grup producentów, oprócz wymagań określonych odrębnymi przepisami, nakłada określone obowiązki na członków organizacji, m.in. dotyczące zasad i warunków sprzedaży owoców i warzyw wytworzonych przez członków organizacji, dostarczania organizacji informacji dotyczących powierzchni upraw, plonów, wysokości zbiorów oraz sprzedaży bezpośredniej poszczególnych gatunków owoców i warzyw;

6) ponadto, statut lub umowa organizacji producentów nakłada na członków obowiązek wprowadzania do obrotu całej produkcji członków za pośrednictwem organizacji producentów, z wyjątkiem przypadków określonych przez organizację, w których wolumen ten może być obniżony do 75% produkcji członka organizacji producentów;

7) podstawową działalnością organizacji producentów jest koncentracja dostaw i sprzedaż wytwarzanych przez jej członków owoców i warzyw, ze względu na które organizacja została uznana;

8) dysponuje personelem, posiada wyposażenie techniczne oraz doświadczenie w administrowaniu, zarządzaniu i prowadzeniu sprzedaży owoców i warzyw wyprodukowanych przez swoich członków, tym samym zapewnia funkcjonowanie w zakresie podstawowych zadań, w szczególności w odniesieniu do:

- pozyskiwania wiedzy na temat produkcji prowadzonej przez członków organizacji,

- zarządzania handlowego (dostawami i sprzedażą) oraz finansowego (zarządzania budżetem organizacji),

- prowadzi scentralizowaną księgowość i system wystawiania faktur,

- posiada wyposażenie i infrastrukturę umożliwiającą zbiór, sortowanie, magazynowanie, przechowywanie, pakowanie i sprzedaż owoców i warzyw, wytworzonych przez członków organizacji, stosownie do potrzeb zależnych od rodzaju prowadzonej produkcji;

9) umożliwia swoim członkom uzyskanie wsparcia technicznego w zakresie stosowania korzystnych dla środowiska metod uprawy.

Uznana organizacja producentów owoców i warzyw może korzystać z pomocy wspólnotowej na dofinansowanie funduszu operacyjnego w ramach realizacji programu operacyjnego.

Programy operacyjne spełniają co najmniej dwa spośród celów wymienionych poniżej:

a) planowanie produkcji;

b) poprawa lub utrzymanie jakości produktu;

c) poprawa obrotu/ marketingu;

d) badania naukowe i produkcja eksperymentalna;

e) działania w zakresie szkolenia i działania mające na celu wspieranie dostępu do usług doradczych;

f) środki zapobiegania kryzysom i zarządzania w sytuacjach kryzysowych;

g) działania w zakresie ochrony środowiska;

h) inne rodzaje działań.

Organizacje producentów mogą uzyskać pomoc finansową na dofinansowanie funduszu operacyjnego w wysokości 60% wydatków poniesionych z funduszu operacyjnego na realizację programu operacyjnego. Natomiast pozostałe 40% wydatków pokrywają członkowie lub sama organizacja producentów.

Wysokość pomocy nie może jednak przekroczyć 4,1% wartości produktów sprzedanych organizacji producentów z okresu referencyjnego. ARiMR